Vanuit veranderperspectief vond ik de #ikdoenietmeermee actie erg interessant. Bij iedere agile transformatie is er namelijk ook altijd een groep die niet mee wil doen. Ook in die groep zie je invloedrijke personen, de influencers van de organisatie, die kunnen zorgen voor georganiseerd verzet. Wat kunnen we hiervan leren?

Accepteer dat niet iedereen mee doet

We kunnen van alles vinden van de ikdoenietmee groep, maar het is nu eenmaal een gegeven dat bij iedere beweging er ook een tegen-beweging is. We zijn niet allemaal dezelfde mening toegedaan. Net als Covid-19 zorgt een organisatieverandering voor onduidelijkheid, onzekerheid en onrust, dat is voor iedereen lastig, maar hoe je ermee om gaat is voor iedereen verschillend. Het vraagt een flexibele, wendbare geest om ook te kijken naar de mogelijkheden die een verandering met zich mee brengt. Een lastige situatie om buigen in iets positiefs, iets waardevols, ondanks pijn en verlies, gaat de één makkelijker af dan de ander. Daarnaast heeft iedereen een ander beeld van de werkelijkheid. Gaat het allemaal best wel goed zo en hoeven we ons niet aan te passen of zien we grote uitdagingen die we alleen met structureel ander gedrag en werkwijze kunnen oplossen? Dit zorgt voor verdeeldheid in organisaties over een agile transformatie, net als in Nederland over COVID-19.

Voldoende kritische massa

Wil een verandering slagen dan zal er voldoende kritische massa moeten zijn voor de verandering. Dat is de reden dat in verandertrajecten sterk wordt gefocust op early-adopters, oftewel influencers, die zoveel mogelijk volgers moeten krijgen. Aan de groep conservatieven wordt niet veel aandacht besteed. Vanuit de gedachte dat zolang die groep niet te groot is het wel goed gaat met het verandertraject. Dat zag je ook gebeuren toen #ikdoenietmeer werd gelanceerd. Deze groep werd terecht gewezen door de massa, de media en het grote publiek, en het vuurtje doofde.

Onderschat het georganiseerd verzet niet

Wat we ervan kunnen leren is dat als je te weinig aandacht besteed aan de groep die niet mee wil doen, er op een bepaald moment een soort georganiseerd verzet tegen de verandering kan ontstaan. Dit gebeurt meestal onder leiding van 1 of meer influencers. In het geval van #ikdoenietmeer was dat Willem Engel de voorman van Viruswaanzin.  In organisaties zijn dit vaak mensen met veel dienstjaren, autoriteit op hun vakgebied, mondig en gerespecteerd door anderen.

Het verzet wordt gevoed door een aantal zaken:

• het nut en de noodzaak van de verandering is niet duidelijk of wordt niet goed begrepen of anders uitgelegd; “Het gaat toch goed zo”, “er is niets aan de hand” of “er zit een geheime agenda van de regering/directie achter”
• er is te weinig kennis over de nieuwe werkwijze of inrichting; “hoe besmettelijk is COVID-19 nu eigenlijk” of “wat gaat agile nu oplossen?”.
• men ziet de eigen (machts)positie in gevaar komen (geen aanzien, geen werk, geen inkomsten).

Onderschat dit verzet niet. Wanneer in de organisatie nog geen kritieke massa is bereikt van mensen die mee doen in de verandering, dan heeft het georganiseerd verzet nog veel voedingsbodem. Het kan dan heel lastig worden om een kantelpunt te bereiken. Sterker nog bij een groeiend georganiseerd verzet wordt de verandering gesaboteerd, vertraagd of tot stilstand gebracht. De groep die wel mee wil doen wordt een minderheid en als dit te lang duurt zullen zij gedesillusioneerd afhaken.

Zoek de influencers in de organisatie

Het is dus van belang dat je snel de influencers vindt en betrekt bij de verandering. Influencers vind je overal in de organisatie. Zij kunnen zich zowel bevinden onder de groep die wel mee doen als in de groep die niet mee doen en alles ertussenin, kijk dus breed. Leidinggevenden zijn als het goed is influencers, dat is onderdeel van hun takenpakket. Interessant voor de verandering zijn met name de influencers die zich onder de groep medewerkers bevinden. Het zijn medewerkers die een autoriteit zijn op hun vakgebied en gerespecteerd worden door de anderen. Je herkent ze doordat ze vaak woordvoerder zijn tijdens overleggen. Hun mening wordt vaak overgenomen door anderen. Observeer goed en je zult ze vinden.

Het is essentieel dat je deze mensen betrekt bij de verandering. Zij zijn de potentiële early adopters die zorgen dat zij een groep volgers achter zich scharen. Zorg dus dat deze mensen in de ikdoemee groep terecht komen. Als zij overtuigd zijn van het nut en de noodzaak van de verandering, dit kunnen uitleggen aan anderen, en anderen inspireren en motiveren om ook mee te doen, dan bereik je snel een kritische massa voor de verandering en is je kans van slagen vele malen groter geworden.

Beinvloed de influencers

Klinkt logisch, maar hoe zorg je dat de influencers aan de ikdoemee kant komen te staan? Hoe beïnvloed je de influencers in organisaties? Diederik Gommers, de IC-arts gaf hierin het goede voorbeeld. Hij luisterde naar Famke Louise, reikte haar de hand en bood aan om samen te verdiepen en te verkennen. Gelukkig stond Famke Louise daarvoor open, pakte de mogelijkheid aan en boog de lastige situatie om in iets positiefs. Ook Diederik Gommers haalde hier veel uit en is nu de held van Instagram met zijn live uitleg over Covid-19.  Een mooi voorbeeld van flexibele, wendbare geesten.

Dus, zie de groep mensen in de organisatie die er voor kiezen om niet mee te doen aan de verandering niet als negatief of als weerstand. Er zit namelijk heel veel waarde in hun boodschap en door samen in gesprek te gaan komen er mooiere dingen uit dan dat je niet met elkaar zou optrekken.

De waarde die deze groep doorgaans kan leveren zit in wat zij beschermen. Zij maken zich zorgen over wat er door de verandering verloren kan gaan. Dat waar ze al jaren met veel zorg aan gewerkt hebben, hun werkwijze, hun kennis en kunde, wordt misschien rigoureus terzijde geschoven door een nieuwe werkwijze. Dat is waar ze zich hard voor maken en terecht. Zij kunnen dus helpen het goede te behouden en alleen dat wat niet goed loopt verbeteren. Wat niet stuk is hoef je niet te repareren.

De veranderaars hebben nog steeds wel de uitdaging om goed te duiden wat er niet lekker loopt. Dit wordt niet altijd zo ervaren door de mensen die er middenin zitten. Omdat het al jaren zo gaat ziet men het niet meer en werkt men er omheen. Net als dat kale peertje boven je hoofd waar je nog een keer een lamp voor zou kopen. Op een gegeven moment zie je dat niet meer.

In het geval van Agile transformaties zoek je samen naar de oorzaken waarom zaken niet lekker lopen. Bijvoorbeeld de trage besluitvorming, het op elkaar moeten wachten, het alles tegelijk moeten doen, de hoge werkdruk, het niet hebben van de juiste tools en middelen, te weinig kennis en expertise, het werken in eilandjes etc. Om dit goed te kunnen onderzoeken heb je de kennis en kunde van de mensen nodig die dagelijks met deze processen en systemen werken. Ze hoeven nog niet overtuigd te zijn dat agile de oplossing is, dat is het misschien ook niet, het is maar één van de middelen. Waar je ze wel van wilt overtuigen is dat ze continu reflecteren op hun werk en met elkaar oplossingen gaan zoeken om wendbaarder, effectiever, sneller te worden. Een continue verbetercyclus dus. Over het algemeen heeft niemand daar iets op tegen.

Dus zoek de influencers, ga ermee in gesprek, luister goed, en nodig uit om mee te denken over de verandering, zodat je samen werkt aan een organisatie die steeds beter wordt.

Zorg voor de juiste kennis bij influencers

Om anderen goed te kunnen inspireren en motiveren over de organisatieveranderingen is het belangrijk dat de influencers van de juiste bagage worden voorzien. Dit betekent een investering die de organisatie moet doen, maar eentje die zich snel laat  terug verdienen doordat de verandering sneller gaat en op eigen kracht.
Wil je meer weten over de opleidingsmogelijkheden voor influencers in agile transformaties? neem dan een kijkje bij de trainingprogrammas van amigos.nu